Kỹ năng vẽ chi tiết nhân vật (Phần 1)
Khi vẽ tranh nhân vật, cần có hình dung tương đối cụ thể về những đặc điểm của nhân vật đó, từ dáng dấp, khuôn mặt, mái tóc, ánh mắt, đôi môi đến trang phục, trang sức, hoàn cảnh sống, vai trò xã hội… Những từ khóa xoay quanh nhân vật sẽ là chất liệu quan trọng giúp người họa sỹ có định hướng rõ ràng trong quá trình sáng tác. Và nhân vật vì thế cũng có sự gần gũi, sống động hơn rất nhiều.
1. Như hoa mùa xuân:
Dùng bút chì phác thảo rồi vẽ chi tiết hình ảnh cô gái và bông cẩm tú cầu trên tay, cần chú ý đến tỷ lệ khuôn mặt và bàn tay cô gái cũng như cử động của cơ thể (động tác ôm hoa nhẹ nhàng, bàn tay nâng niu từng cánh hoa mỏng manh, đôi mât trong veo mơ màng). Bắt đầu tô màu từ làn da cô gái, dùng màu da nhạt để tô màu tay, mặt và ngũ quan nhân vật, dùng màu nâu thể hiện độ sáng - tối trên mái tóc của cô gái. Đợi màu khô, dùng bút vẽ tô rõ mảng sáng và tối của mái tóc xung quanh khuôn mặt cô gái, chú ý hướng các lọn tóc cuộn lại. Với kết cấu hình tròn của hoa cẩm tú cầu, cần giữ sự cân bằng về màu sắc giữa màu vàng và màu xanh, đặc biệt dưới sự phản chiếu của ánh sáng ban ngày.
- Tạo hình hoa: Dáng vẻ của mỗi bông hoa đều là riêng biệt. Có hoa màu phớt xanh, có bông lại hơi tím. Vẽ từng bông hoa nhỏ từ chỗ tay của cô gái, từ từ điều chỉnh màu sắc, thể hiện sự khác nhau giữa các cánh hoa. Khi tô màu cho mỗi bông hoa, nhớ xem xét tới hiệu quả tổng thể của khóm cẩm tú cầu, với phần hoa ngược sáng thì màu sắc tổng thể cần đậm hơn chút.
2. Tạo hình ngũ quan và mái tóc nhân vật: Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, cần chú ý đến sự phản chiếu của ánh sáng trên nhãn cầu, hướng của tầm nhìn, sử dụng màu trắng với độ trong khác nhau để giúp đôi mắt sống động nhất có thể. Việc điểm xuyết các đốm tàn nhang men theo cánh mũi cô gái cũng là một chi tiết giúp bức tranh "có hồn" và chân thực hơn. Mái tóc nhân vật được vấn lên nhẹ nhàng, cần tạo được độ dày và bồng bềnh của mái tóc xoăn, cùng vẻ sáng bóng của những sợi tóc khỏe khoắn, làm nên sức sống tươi trẻ cho nhân vật. Tông màu nâu sáng là một lựa chọn khá phù hợp. Cần chú ý tạo sự tự nhiên bằng những sợi tóc, lọn tóc đan cài ngẫu nhiên vào nhau.
- Tạo hình tay áo: Đối với phần trang phục, trước tiên ta cần dùng màu nâu nhạt để tô một lớp nền mỏng lên phần cổ tay áo, lớp váy ngoài trên người cô gái, vẽ nếp gấp trên cổ tay áo, rồi mới tô một lớp màu xanh nhạt lên thân váy, vẽ hình thêu bông hoa và viền màu đen trên cổ áo và tay áo. Tiếp theo, vẽ lớp áo lấp ló dưới cổ tay áo và những họa tiết trang trí xinh xắn.
3. Dựa trên màu sắc của bộ váy, ta có thể vẽ bối cảnh phía sau cô gái. Không cần dùng bút chì phác thảo bối cảnh, mà dùng các hình ảnh đơn giản, màu sắc sống động để thể hiện nét ngây thơ, trong sáng. Cuối cùng, điều chỉnh mối quan hệ giữa các yếu tố trong bức tranh trong quy luật gần thì rõ mà xa thì mờ, hoàn thiện các chi tiết nhỏ để hoàn chỉnh nhất.
2. Yểu điệu hoa ly:
Khi đã có phần vẽ phác thảo người và hoa, cơ bản một bức tranh có một nhận diện cụ thể, những chi tiết còn lại dùng với việc trang trí nền sẽ dần dần được bổ sung trong quá trình vẽ chi tiết tô màu. Điều quan trọng là phải luôn giữ được tính hài hòa trong bức tranh, giữa các yếu tố chính – phụ phải có sự phân biệt, lấy nguyên tắc xa gần làm kim chỉ nam.
* Tạo hình khuôn mặt: Trước tiên hãy tô một lớp nền cho màu da mặt, sau đó tập trung vào đôi mắt, đường viền môi, đầu mũi. Dùng các màu hồng, cam, vàng để tô nhẹ lên phần gò má ửng hồng, tôn thêm nét trẻ trung của cô gái. Sau đó tô phần đôi mắt tròn, có chút e lệ, rất trong trẻo và dễ thương. Với các mái tóc màu vàng sáng, cần chú trọng để thể hiện độ đậm – nhạt, sáng – tối do ánh sáng chiếu vào, và bóng hắt từ cánh hoa ly. Chính vì vậy từ màu da ban đầu, sau khi đã hoàn thiện màu tóc và màu mắt, tiếp tục điều chỉnh sự thay đổi của màu da theo hướng đậm hơn. Dùng màu trắng có độ che phủ cao để chấm vệt sáng trong mắt và tô viền, khắc họa vẽ nét sợi tóc ở phần mái.
* Tạo hình phần lá: Phần lá của hoa ly được vẽ theo trình tự từ gần tới xa. Mỗi phiến lá lại có sắc độ khác nhau, phiến lá nào ở gần ánh sáng hơn thì nhiều màu vàng sáng hơn, phiến lá nào nằm khuất thì có màu xanh lá sẫm. Bức tranh tạo cảm giác ảo mộng bởi từng bông hoa ly và cành lá có kích thước lớn hơn so với thực tế. Nhân vật của chúng ta bước ra từ một truyền thuyết nào đó, hay nàng chính là hiện thân của hoa ly trong dáng hình thiếu nữ?
- Phần tóc sát gương mặt với những lọn tóc ôm nhẹ vào khuôn mặt sẽ có màu tối hơn cả. Từ đó tiếp tục tô mái tóc buông dài phía sau bằng tông vàng sáng hơn. Các màu vàng, nâu, cam đan xen, thể hiện đúng quy luật đổ bóng, hắt sáng tạo nên những chuyển động tinh tế của từng lọn tóc. Phần tô màu hoa, lá cần tô màu lá trước, chú ý thể hiện với phiến lá đan xen với nhau những màu sáng – tối khác biệt. Trên nền đó, từng bông hoa ly bung nở sắc trắng dịu dàng.
* Tạo hình hoa ly: Hoa ly mang màu trắng thuần khiết, nhưng dưới sự phản chiếu của ánh sáng, không phải cánh hoa nào cũng có màu trắng tinh. Cần sử dụng thêm các màu khác để thấy rõ sự phản xạ của ánh sáng trên từng đóa hoa, đường gân lá, điểm gấp khúc, độ dày của cánh hoa, thứ tự trước – sau của từng bông hoa.
- Cần phác thảo rõ nét hình dáng đôi bàn tay cùng những lọn tóc dài uốn lượn phía trước người cô gái. Ở đây, mái tóc đóng vai trò như một chi tiết kết nối, giúp cả bức tranh có sự gắn kết với những chuyển động tinh tế.
- Khi tô màu trang phục, cần chú ý đến kiểu dáng và chất liệu vải để thể hiện được nếp gấp tự nhiên của quần áo hay sự thay đổi của màu sắc trang phục. Với loại vải voan mỏng màu trắng, càng nhiều nếp gấp thì màu sắc sẽ càng đục, màu da của cánh tay beent rong tay áo cần nhạt hơn màu da thông thường (bởi đã có một lớp vải mỏng che phủ). Những nếp gấp vải, nếp nhăn nhẹ có thể dùng màu trắng để điểm xuyết. Dù trang phục có màu trắng nhưng vẫn cần có sự tách biệt tương đối với khugn cảnh xung quanh, tránh để nhân vật bị chìm khuất vào bối cảnh. Trong bức tranh này, ánh sáng hắt từ phía bên trái xuống, dùng màu trắng đục để vẽ vệt sáng và nếp gấp của quần áo ở phía trước ngực và trên vai cô gái.
- Vẽ trụ pha lê cạnh cô gái. Thông thường ta có thể nhìn thấy rõ mọi thứ phía sau trụ trong suốt, nhưng bản thân vật thể này cũng có các màu phản xạ do tác động của môi trường xung quanh, vì vậy cũng cần thể hiện được màu sắc phản xạ này, độ bóng sáng nhất định, cũng như sự phân biệt của vật thể với môi trường.
- Tô điểm cho phần nhụy hoa bằng các màu xanh nhạt, cam nhạt. Từng bước sử dụng màu nước làm rõ nét các chi tiết nhỏ trên cánh hoa, phiến lá và lọn tóc của nhân vật.
- Sự tồn tại của trụ pha lê mang ý nghĩa biểu tượng, bao quanh cô gái nhưng không thể giam cầm suy nghĩ của cô. Những cành hoa ly mạnh mẽ vươn lên giống như một tín hiệu, ám chỉ sự thay đổi và cuộc đời mới. Với phần hình ảnh chính đã khá phức tạp, phần nền tôi chọn để trống để người xem có không gian cho cảm xúc và sự tưởng tượng.
3. Nàng cáo:
* Có lẽ bạn sẽ thấy kiểu vẽ của bức tranh này rất quen thuộc trong những tác phẩm truyện tranh, khi họa sỹ dùng nhiều góc nhìn để thể hiện cùng một cảnh, đồng thời mượn hình ảnh hoa cỏ để xâu chuỗi và kết nối từng chi tiết. Bối cảnh của bức tranh được tạo nên bắt đầu từ một cây hoa anh đào với những bông hoa nở rộ và từng cánh hoa bay bay đến những mảng màu hồng cam lan xa dần tạo cảm giác hư hư thực thực cho khung cảnh xung quanh.
- Khung tranh đầu tiên khắc họa cận cảnh động tác của cô gái khi đưa gói đồ cho cậu bé. Trên bản phác thảo chì, ta tô màu cho phần tay áo và những chi tieetshoa trên phần áo gấm thêu, cùng phần áo bên trong màu trắng, sau đó mới tô màu cho phần bàn tay và gói đồ. Sự thay đổi sắc độ của màu da trên các ngón tay do sự phản chiếu của ảnh đến phần bóng đổ của gói đồ cũng như thể hiện rõ tình chất đa chiều trong không gian của đồ vật.
* Tạo hình mạng che mặt:
Hãy bắt đầu từ việc tô màu da cho phần khuôn mặt của cô gái cùng ngũ quan, sau đó là đến mái tóc đen với những phần bóng sáng nhẹ sử dụng màu trắng. Có thể tô đậm màu tóc, màu da (chú ý những vùng da có bóng tóc đổ sẽ đậm màu hơn), bởi khuôn mặt nhân vật sẽ có một lớp mạng che bên ngoài nên lúc ẩn lúc hiện. Dùng màu trắng đục để tô viền cho tấm mạng và màu trắng đục hơn để tô những nếp gấp tự nhiên trên tấm mạng. Phần viền càng sắc nét, những nếp gấp càng tự nhiên thì cảm giác về sự tồn tại của tấm mạng che mặt mới hài hòa và rõ nét.
* Sau khi đã vẽ phần mạng che mặt, cần làm nổi bật thêm các đường nét trên ngũ quan của cô gái, như đôi mắt và khóe miệng cười tươi, phần môi và má hồng hào. Chú ý các lọn tóc ẩn hiện sau tấm mạng che sẽ có màu sắc nhạt hơn những lọn tóc bên ngoài. Thêm các chi tiết cỏ cây vào khung hình để làm nổi bật hơn nhân vật chính. Làn gió thổi nhẹ những cánh hoa anh đào bay trong không trung, mái tóc của cô gái cũng tấm mạng che mặt cũng nhè nhẹ bay lên.
* Cuối cùng là khung hình toàn cảnh cô gái đưa gói đồ cho cậu bé và cậu bé tỏ ra rất mừng rỡ. Khung hình toàn cảnh này được vẽ từ một góc nhìn xa, khiến tổng thể cả bức tranh có gần – có xa và đậm màu sắc điện ảnh. Trên nền cảnh núi non trùng điệp và bầu trời có cầu vồng khoe sắc, cũng như cành hoa trắng điểm xuyết, hai nhân vật hiện lên từ một góc nhìn khá xa nên chủ yếu được khắc họa ở dáng hình và động tác, không quá đặt nặng vào chi tiết.
4. Ly biệt:
* Mỹ nữ bên hoa không chỉ nói đến những khung cảnh rạng rỡ, tràn đầy sức sống, mà đôi khi việc thể hiện một câu chuyện buồn cũng có thể mượn hình ảnh thiếu nữ giữa những khóm hoa. Màu sắc thuần khiết của hoa dâm bụt như hình ảnh biểu tượng cho nội tâm đơn thuần của người thiếu nữ bị hãm hại nên buộc phải rời xa nhân thế. Và dù trong khoảnh khắc ly biệt, nàng vẫn mang một vẻ quyến rũ là kỳ. Với góc nhìn như vậy, để làm nổi bật hình ảnh của cả thiếu nữ và hoa, cần vẽ bối cảnh với những khóm hoa đan xen tự do trước, sau đó mới vẽ đến hình ảnh của mỹ nữ.
* Khi tô màu cho gương mặt của thiếu nữ, ta cần tô lớp màu da khá nhạt, đôi mắt nhắm nghiền và phần khóe miệng khép hờ. Với mái tóc dài buông xõa và có phần rối, sử dụng màu đen và kỹ thuật loang màu để thể hiện độ đậm nhạt trên mái tóc. Cô gái mặc trang phục màu nhạt, cần linh hoạt sử dụng màu trắng và trắng đục, xám nhạt để thể hiện những nếp gấp trên phần áo, cổ áo trong lấp ló màu xanh nhạt. Tổng thể bức tranh không sử dụng gam màu quá tối nhưng vẫn gợi được cảm giác buồn bã. Dùng màu đỏ khắc họa rõ nét đường viền trên gương mặt cô gái, rồi lại dùng chút nước để loang màu, điêm nhấn cuối cùng nằm ở vệt màu nơi khóe miệng càng tăng thêm cảm giác thê lương cho bức tranh.
- Tạo hình khóm hoa: Dùng bút lông to để tô từng lớp đậm – nhạt khác nhau của phần cánh hoa màu hồng và phần lá phía sau màu xanh, vẽ các chi tiết đường vân trên cánh hoa và nhụy hoa giúp bông hoa trông sống động hơn. Do vị trí trước sau của các bông hoa trong bức tranh là khác nhau nên giữa chúng có sự khác biệt về kích thước, bông hoa ở sát tầm mắt nhất sẽ có hình dáng lớn nhất.
* Do sự phản chiếu của ánh sáng, cũng như phần bóng đổ của khóm hoa mà bộ trang phục của cô gái sẽ có những dải màu đậm – nhạt khác nhau. Hình ảnh chiếc gương đồng rơi xuống mang ý nghĩa biểu tượng cho sự ra đi, mất mát và đóng khép của tương lai phía trước. Dùng màu vàng đồng và trắng để tô và thể hiện độ sáng bóng của món đồ này.
- Tạo hình mái tóc: Phần tóc mái sẽ có màu đậm nhất, từ màu đen trên phần tóc mái va đỉnh đầu, sử dụng nước để lan màu xuống từng lọn tóc bên dưới. Dùng màu đen để tô sắc nét một vài sợi tóc xoăn rối bời phía dưới. Sau khi màu đen khô, dùng màu có độ phủ mạnh để vẽ những bông hoa nơi mái tóc, với những cành hoa rơi rụng.
* Hoàn thiện bức tranh một cách tổng thể, thêm màu sắc tô đậm phần viền của từng khóm hoa, cỏ cây, chiếc gương đồng và trang phục.
- Tạo hình lọn tóc: Để vẽ những lọn tóc buông lơi, đan xen nhau, cần tô một lớp màu nền nhạt lên mái tóc, sau đó dùng màu đậm hơn để tô những lọn tóc uốn lượn tự do. Cuối cùng, dùng bút đầu nhỏ tô sắc nét một vài sợi tóc, lọn tóc có chọn lọc để tăng thêm sự nổi bật.
