Họa phẩm sơn dầu “Ad Parnassum” 1932 của Paul Klee
Không còn ngờ vực gì, Paul Klee là một trong những nghệ sỹ có kỹ thuật sáng tạo nhất, bất ngờ nhất: những bức ảnh rải rác trong những phòng vẽ của ông đã chụp suốt cuộc đời sự nghiệp, cho thấy cả một rừng giá vẽ với khoảng một tá những tác phẩm của nhiều giai đoạn, dùng biết bao chất liệu, gồm sơn dầu trên ván, trên khung vải trát vữa đóng vào gỗ hay tẩm tempera trắng đóng vào gỗ, rồi phấn màu, màu nước, sơn dầu trên vải trơn, trên lụa, vải dệt hoa văn nổi… Những kỹ thuật đa dạng đến bất ngờ mà Klee giải thích là một bức vẽ có thể trưởng thành như một sinh vật. Ông viết: “Nghệ thuật là bắt chước đáng Sáng tạo và có chức năng vén màn sự thật đằng sau sự vật”.
Klee còn nghiên cứu những liên quan đến lịch sử tự nhiên, so sánh cơ thể học, nhân chủng học từ đó ông tin rằng thiên nhiên có đặc tính hoán chuyển và vận động những đơn vị căn bản thành xây dựng. Ông muốn hoàn thành tác phẩm theo một đường lối tương đương. Thêm vào sự quan tâm đến thiên nhiên, Klee còn cho lý thuyết về màu sắc cũng như lý thuyết về âm nhạc. Vì lẽ đó, ông gắng sáng tác một cách ngẫu hứng mà ông cho là giai điệu của tác phẩm. Klee cho rằng hệ thống hữu cơ màu sắc của một “quang phổ” vận chuyển quanh trục trung tâm chế ngự bởi ba sắc tố: Đỏ, vàng, xanh. Từ 1923 Klee tạo ra một loạt màu tưởng tượng mà ông gọi: “hình vuông ảo thuật” làm căn bản cho lý thuyết của ông, và kết thúc vào năm 1932 với Ad Parnassium. Klee coi mỗi phần tử trong tranh là một chủ đề đa khúc. Ông định nghĩa: “đa khúc” là sự tấu lên cùng lúc của nhiều nhạc thiều. Thêm vào đó, mỗi phần tử nghệ thuật trong Ad Parnassium tự nó đã là một kết tinh của nhiều ý kiến và kinh nghiệm cá nhân. Chẳng hạn nét đồ họa cái cổng của đỉnh núi Parnassus, ngôi nhà của thần Apollo và nàng thơ Muses, cũng là gợi tới Kim tự tháp mà Klee đã được thấy năm 1928 hay ngọn núi ở gần làng của Klee.
1. Khung vải truyền thống với nền trắng. Klee kẻ ô lưới vuông bằng sắc tố pha nhũ tương. Nhũ tương cho một tác động trong mờ, tế nhị. Màu được sắp xếp theo ý kiến tác giả.
2. Những ô chữ nhật giống như hình chắp, được chia thành đơn vị nhỏ, mỗi mảng được sơn quang dầu trên nền trắng.
3. Sau hết, đường nét, tức “giai điệu” được thành nét đậm, viền bằng bút nhuyễn.
Trong Ad Parnassum, góc bên phải, phía trên trở đi màu đậm dần, bên dưới bản này, màu lợt dần. Mắt lưới phía sơn lót có lộ rõ và màu trùng lên nhau bớt gay gắt ở phần trên, phần này có vẻ ở trong chỗ rợp.
Tác phẩm Ad Parnassum, 1932
Ad Parnassum là một bức tranh khổ lớn vào thời Klee vẽ, trước năm 1937, theo nhiều cách, nó gồm thâu những thành tựu trước đó của tác giả. Màu sắc sắp xếp sao cho “di chuyển” từ tối đến sáng, giữa cam, xanh của hai lần sơn lót khác nhau. Ba phần tử chính trong tranh, lưới màu xám được sơn trước, lượt sơn lót phủ lên nhau thành miếng chắp, đường kẻ sơn đi sau chót.
Từ trên xuống:
- Màu sáng
- Xanh / Cam đặt kề
- Mảng chắp
- Lưới lót
- Nét bút
- Những màu trùng nhau
Trong Ad Parnassum, độ đậm của các màu sắc tăng dần tới góc phía trên, bên phải, phần sáng nhất của tác phẩm là vòng tròn da cam, vì đó là phần chính, đỉnh cao của vận động cấu trúc từ chữ nhật sang tròn bằng cách quay quanh một trục trung tâm, và nó cũng đánh dấu chấm dứt từ xanh tiến lên da cam và từ đáy phía trái lên góc trên, phía phải.
Chi tiết bằng thật. Bản này cho biết rõ phương pháp làm việc của nghệ sỹ. Bức vẽ triển khai từ những ô lưới ban đầu, từ màu nhạt, màu olive – lục nhạt sang xanh rồi tím qua cách tô trùng lên nhau của những mảnh chắp hay còn gọi là tesseral, màu bắt sáng. Những điểm chọi nhau và tương phản trong lưới. Nét đen tô sau chót. Kỹ thuật của Klee là tăng dần màu từng khu vực tới khi thuận với màu ô lưới.
>>> Họa phẩm sơn dầu "Ghềnh đá" của Pierre Auguste Renoir
