Tô bóng ngẫu nhiên với bột thạch cao
Trong bài tập này ta sẽ làm quen với phương pháp tô bóng bằng các nét vẽ ngẫu nhiên, trái ngược với kỹ thuật tô bóng với nét chải khá cố định dùng trong bài tập lắp ghép bố cục. Bề mặt lót thạch cao sử dụng trong bài tập này ảnh hưởng đến chất lượng các nét vẽ, giúp tạo ra vẻ ngoài rất thu hút cho tác phẩm.
Nếu đây là lần đầu tiên bạn vẽ trên thạch cao, nên tránh vẽ tô chân dung và các bố cục gồm nhiều vật thể nhỏ. Tốt nhất là nên có một bức ảnh chụp gần đề tài bạn muốn vẽ. Ví dụ như ảnh chụp gần một con ếch ngồi trên cành con giữa đám sậy, hoặc là ảnh một con chim trên cây táo lá to, trong đó cành cây và các quả táo sẽ tạo sự cân bằng cho bức vẽ. Những ví dụ này chỉ đề xuất kích cỡ của đề tài với khổ vẽ. Trong kỹ thuật này, khổ vẽ nhỏ là thích hợp nhất ta có thể dùng 25 x 30 cm hoặc 20 x 33 cm.
Khi dùng kỹ thuật này, bạn sẽ nhận ra rằng, một số vật thể có khả năng biểu hiện tốt hơn các vật khác. Các nét vẽ trên lớp thạch cao đôi khi có thể mâu thuẫn với ý tưởng tô bóng của bạn. Hơn nữa, các nét vẽ có thể đi sai hướng hoặc gây ra độ tối quá mức cần thiết. Những bài học này sẽ giúp ích cho bạn trong các bước tiếp theo.
1. Vẽ phác thảo:
* Vật dụng:
- Bút chì 2B.
- Giấy in.
- Tẩy trắng hơi nhám.
- Đề tài vẽ (vật thật hoặc ảnh chụp).
Bước 1: Tạo phác thảo sơ khởi trên giấy in (Hình 1). Bạn nên dùng khổ giấy từ 20 x 33 cm đến 25 x 38 cm.
Phác thảo đã được tinh lọc
Bước 2: Tinh lọc lại cho bức vẽ gọn sạch. Điều này sẽ giúp bạn đồ hình lên bảng thạch cao dễ dàng hơn (Hình 2).
Ánh sáng chiếu trên đá ở góc 45 độ
Trong bức vẽ sơn dầu bên của Robert Capitolo, ánh sáng chiếu đến con vật ở góc 45 độ
Các đề tài trong ảnh chụp có thể tạo nguồn cảm hứng cho bạn. Những tạp chí chuyên đề thường có những ảnh cận cảnh các đề tài (chim chóc, động vật có nguy cơ tuyệt chủng, châu Phi v.v..) những lời khuyên sau đây sẽ giúp bạn duy trì cảm hứng sáng tạo khi dùng ảnh chụp.
1- Bạn không chỉ đơn thuần là sao chép lại bức ảnh. Hãy dùng nhiều ảnh khác nhau để tạo bố cục riêng cho mình. Cũng nên xem xét lại các yếu tố cận cảnh (những vật ở gần bạn), trung cảnh (khu vực bị che bởi cận cảnh) và phông nền (vùng xa nhất).
2- Dùng cảnh chụp làm nguồn tư liệu và thông tin cho tác phẩm nhưng bạn cũng nên nhớ sử dụng những giải thích và tưởng tượng của riêng mình để tạo ra tác phẩm của mình.
3- Chọn các ảnh chụp với nguồn sáng tốt. Các bức ảnh có nguồn sáng chiếu vào ở góc càng nhỏ hơn 45 độ sẽ càng dễ dàng tô bóng bức vẽ (Hình 3). Nguồn ánh sáng này sẽ giúp bạn tạo ra hiệu ứng thị giác trong tác phẩm (Hình 4). Thường thì ánh sáng vào buổi sớm hoặc chiều muộn sẽ có góc 45 độ. Nguồn sáng càng chiếu thẳng, vật thể sẽ càng bị ngập trong ánh sáng, sẽ làm hạn chế sự đối lập về sáng tối. Khi đó, với quá nhiều sắc xám nhạt trung bình, bức vẽ sẽ trở nên nhạt nhẽo.
2. Chuẩn bị bảng vẽ thạch cao:
* Vật dụng:
- Bìa cứng minh họa cỡ nặng, cùng kích cỡ với phác thảo.
- Thạch cao chất lượng tốt.
- Thanh pha màu.
- Giấy in.
- Đá bọt (có thể có hoặc không, có bán trong các cửa hàng, …).
- Bút rẻ quạt.
- Hộp nhôm.
- Cồn chuyên dụng để cỏ rửa.
- Bọt biển.
Độ dày của bìa minh họa sẽ giúp bức vẽ không bị cong khi bạn phết thạch cao.
Bước 1: Đặt tấm giấy xuống dưới bìa minh họa để bảo vệ bề mặt của bức vẽ. Vì bạn rất dễ kéo bút vẽ ra ngoài mép của bảng.
Bút rẻ quạt mới với lớp thạch cao khô trên đầu bút
Bước 2: Khi mở hộp thạch cao lần đầu, có thể bạn sẽ thấy nó hơi mỏng và không phù hợp với kỹ thuật vẽ này. Tuy nhiên, vẫn có một số nhãn hiệu sản phẩm có lớp thạch cao dày hơn các loại khác. Nếu lớp thạch cao hơi mỏng, bạn có thể đổ nó vào hộp nhôm và để mở cho bốc hơi. Một cách khác nữa có thể dùng để làm dày lớp bột thạch cao và tăng kết cấu là pha thêm đá bọt. Thao tác này sẽ tạo ra bề mặt hơi thô nhám hơn.
Bước 3: Bạn nên giữ những cái bút vẽ rẻ quạt cũ và dùng đi dùng lại nhiều lần cho kỹ thuật này. Những cái bút vẽ này là thích hợp nhất để điều chỉnh kết cấu. Nếu bạn dùng bút vẽ hoàn toàn mới, hãy nhúng nhẹ đầu bút vào lọ thạch cao và để cho lớp bột này khô tự nhiên. Điều này sẽ giúp tạo nên nét bút có kết cấu tốt.
Bước 4: Sơn phủ một lượng lớn thạch cao lên bìa minh họa. Nên để lớp sơn dày một chút, và mỗi lần chỉ sơn lên một vùng rộng khoảng 5 x 13cm. Khi sơn thạch cao, bạn nên giữ các nét bút ngắn, tự do và thường xuyên đổi chiều. Đồng thời duy trì lực lên nét bút sao cho sau mỗi lần quét các đường cọ sẽ xuất hiện. Không nên lặp lại các nét bút để tạo mẫu vẽ. Vì muốn cho kỹ thuật thành công, bạn cần phải tạo ra các nét vẽ có kết cấu. Nên nhớ phải phủ toàn bộ bề mặt bìa cứng bằng thạch cao. Bỏ qua một vùng nào đó trên bề mặt sẽ tạo ra sự thay đổi màu sắc. Bạn có thể va chạm vào tấm bìa sau khi lớp phủ đầu tiên đã khô.
Bước 5: Để tấm bìa sang một bên cho khô. Nó có thể hơi cong một chút do chất dầu trong thạch cao tiết ra. Đấy là chi tiết mà sau này có thể sửa được. Khi lớp thạch cao đã khô, bạn hãy dùng miếng bọt biển ướt để dấp nước lên mặt sau tấm bìa. Sau đó, đặt nó lên một tấm giấy in, dùng một tấm thứ hai đặt trên đỉnh để tạo trọng lượng cần thiết và để yên như vậy trong nhiều giờ đồng hồ. Có thể lặp lại bước này nếu cần thiết. Cuối cùng, bạn hãy dùng cồn chuyên dụng để làm sạch các vết thạch cao khô trên đầu bút cứng.
Nhúng đầu bút vào thạch cao và phủ một lớp khá dày trên bìa cứng cho các nét bút xuất hiện
3. Chuyển bức vẽ phác thảo lên bảng thạch cao:
* Vật dụng:
- Phác thảo sơ khởi.
- Bảng minh họa đã phủ thạch cao.
- Khăn lau giấy chuyên dụng.
- Thanh than chì 6B.
- Bút chì 2HB và bút chì màu.
- Băng keo.
- Tẩy cao su nhồi.
- Thạch cao.
- Bút rẻ quạt.
Vật dụng, in chuyển bức vẽ
Bước 1: Cọ xát lên mặt sau của phác thảo một lớp than chì 6B.
Bước 2: Dùng khăn lau giấy chuyên dụng phủi sạch bụi than chì dư thừa ra khỏi mặt sau phác thảo. Nếu không, thạch cao sẽ dễ dàng dính vào chúng và làm hỏng bề mặt. Bạn không thể tẩy xóa một bề mặt thạch cao được.
Bước 3: Đính phác họa sơ khởi lên bảng thạch cao và in chuyển hình. Bạn có thể dùng bút chì màu để thực hiện thao tác. Do phác họa được thể hiện bằng than chì, nên khi dùng bút chì màu, bán sẽ dễ nhìn thấy các nét mình đã thực hiện hơn.
Để tránh làm bẩn bảng thạch cao, hãy lau sạch các bụi than chì dư thừa trước khi đồ bức vẽ
Bước 4: Gỡ phác thảo ra khỏi tấm bìa. Nếu có bất kỳ vết bẩn than chì nào, cũng đừng nên tẩy xóa. Hầu như ta không thể tẩy xóa thứ gì ra khỏi bức vẽ thạch cao. Để loại bỏ các vết bẩn không mong muốn và làm cho bề mặt trắng trở lại, hãy thực hiện các bước sau:
- Ẩn cục tẩy nhồi xuống vùng cần làm sạch, sau đó nhấc lên. Xoay mặt sạch của cục tẩy lại và lặp lại thao tác. Nếu không xoay cục tẩy, bạn sẽ nhấn các bột than chì trở lại bề mặt bìa. Không được dùng các loại tẩy cọ xát khác vì chúng sẽ làm hỏng tác phẩm của bạn.
- Nhìn kỹ bức vẽ để xem hướng của các đường thạch cao.
- Nhúng bút rẻ quạt vào lọ thạch cao và sơn phủ một lớp mỏng lên vùng cần làm sạch. Di chuyển bút theo cùng một hướng với lớp sơn ban đầu. Lớp phủ này sẽ trở thành màu xám. Bạn hãy để cho nó khô và lặp lại quá trình cho tới khi bề mặt trở lại màu trắng.
4. Tô bóng bức vẽ:
* Vật dụng:
- Phác họa sơ khởi trên giấy in.
- Bút chì 2HB.
- Giấy in.
- Thạch cao.
- Bút rẻ quạt.
- Bìa minh họa phủ thạch cao đã đồ hình.
- Ảnh chụp hoặc các đề tài khác.
- Giấy đồ hình.
Có rất nhiều việc quan trọng phải làm trước khi bạn bắt đầu tô bóng bức vẽ trên bảng thạch cao.
Hình 8. Vùng tô bóng tạo ra mẫu phối cường độ màu, cho phép mắt di chuyển xuyên suốt bức tranh
Bước 1: Việc quan trọng nhất là phải tô bóng phác họa sơ khởi hoặc ít nhất là vùng tâm điểm chú ý. Bạn nên biết về độ tối của các cường độ màu khác nhau trước khi tô bóng toàn bức vẽ, vì đặc biệt bạn không thể tiến hành tẩy xóa trên thạch cao.
Hình 9. Vùng tô bóng (phông nền) ở đây có màu trắng, gồm cả 4 góc
Bước 2: Bằng cách chừa lại bốn vùng trắng ở bốn góc bìa, bạn sẽ tạo ra được chuyển động định hướng và mẫu phối cường độ màu (Hình 8). Các vùng trắng này cũng nên biến đổi về hình dạng và diện tích (Hình 9). Ngoài ra, bạn cũng nên tạo một số sắc trắng hoặc sáng xuyên qua vùng tối. Bằng cách tô bóng sắc tối xung quanh vùng tâm điểm chú ý, mắt bạn sẽ được điều khiển đưa đến trọng tâm của tranh. Hình 10 và Hình 11 là các ví dụ minh họa thêm cho góc trắng.
Hình 10. Bức vẽ bằng than chì trên giấy của Robert Capitolo. Cả bốn góc được chừa trắng, thể hiện đường chuyển động có hướng theo hàng ngang rất rõ ràng.
Hình 11. Một bức vẽ bằng than chì khác của Robert Capitolo, trong đó bốn góc được chừa trắng
Bước 3: Trên bảng thạch cao, dùng bút chì nhọn 2HB và đặt một tờ giấy in nhỏ dưới lòng bàn tay. Thay vì cầm bút giống như khi viết, bạn hãy giữ bút xa về phía đầu gắn tẩy (Hình 12). Giữ bút chì ở góc 33 độ tương ứng với bề mặt bìa và nhẹ nhàng tô bóng.
Hình 12. Cách giữ bút chì để tô bóng nhẹ
Bước 4: Các điểm nhô lên trên bề mặt thạch cao sẽ dễ dàng bám được đầu chì nhọn và nhanh chóng ghi lại nét than chì. Bạn luôn có thể tô đậm thêm một vùng nào đó. Toàn bộ quá trình tô bóng sẽ được thực hiện với tốc độ đặc biệt. Bạn sẽ nhận thấy rằng, việc chuyển màu sang vùng sáng hầu như không đòi hỏi một chút lực tác dụng nào lên bút chì. Bạn chỉ cần để trọng lượng của bút lướt tự nhiên theo hướng dịch chuyển có kiểm soát trên bề mặt. Khi cần tô đậm vùng tối, bạn hãy giữ bút gần ở phần đầu và tiến hành tô bóng. Tùy thuộc vào độ tối cần thể hiện, bạn có thể tô bóng xuống phần rãnh của nét bút bằng bút chì đầu nhọn (Hình 13).
Hình 13. Ảnh cận cảnh vùng tâm điểm chú ý, đây cũng là điểm xuất phát của bức vẽ.
Vùng này gồm nhiều chi tiết hơn, giúp tạo sự chú ý nhiều hơn
Bước 5: Để tránh các vết bẩn trên bề mặt, bạn hãy giữ một tấm giấy in nhỏ dưới lòng bàn tay. Giữ chặt tờ giấy để nó không bị trượt trên thạch cao, nếu không nó có thể làm hỏng các vết than chì.
Bước 6: Sau khi tô bóng vùng tâm điểm chú ý, bạn tiếp tục thực hiện ở các vùng khác (Hình 14 và 15). Hãy duy trì cường độ thị giác của bạn một cách đồng nhất (Hình 16). Tiếp tục quá trình cho đến khi bạn hoàn tất cả tấm thạch cao. Hình 17 thể hiện bức vẽ hoàn chỉnh của tôi.
Hình 14. Sau khi tô bóng vùng tâm điểm chú ý, họa sỹ sẽ chuyển sang thực hiện ở các vùng khác
Hình 15. Tô bóng một vùng khác ngoài vùng tâm điểm chú ý
Hình 16. Duy trì cường độ thị giác khi làm việc ở các vùng khác
Bức tranh vẽ bằng than chì trên thạch cao của Robert Capitolo, khổ 20 x 32cm
>>> Phương pháp vẽ tượng thạch cao
