Chất liệu màu và Kỹ thuật thể hiện trong Diễn họa Kiến trúc
Dù các nhà minh họa tài năng có thể tạo được những bức họa một màu tuyệt vời, nhiều khi rất tinh tế, nhưng chắc chắn phần đông chúng ta muốn thể hiện hình ảnh thu hút với ấn tượng thị giác tức thời.
Khi cần đánh giá một minh họa, chẳng hạn trong cuộc thi với nhiều cái khác, nên nhớ rằng trong tiềm thức người xem sẽ đánh giá ngay từ cái nhìn đầu tiên và mọi cân nhắc đều dựa trên ấn tượng đầu tiên này. Một minh họa màu là một thông điệp giúp ý tưởng thêm phần thuyết phục hơn. Trong khi minh họa một màu, người xem không những cần phải hiểu ý đồ minh họa của bạn mà đồng thời còn phải chuyển dịch hình tượng của chúng sang thế giới màu sắc mà chúng ta đang sống. Quá trình trung gian này sẽ giảm đi ảnh hưởng tức thời của diễn họa; khi đó những cân nhắc sau này sẽ bị chi phối bởi những ấn tượng ban đầu. Nó cho phép thấy được từ rất sớm những phương diện phải tốn nhiều thời gian tranh luận.
Vì màu sắc rất dễ thuyết phục và thu hút nên các cuộc thi thường quy định phải thể hiện một màu để ban giám khảo không bị lạc hướng do những kỹ thuật dùng chất liệu thể hiện.
Điều này không có ý là màu sắc phải luôn được sử dụng trong những hình thức rất lôi cuốn và phong phú để người xem hiểu được ý của bạn. Việc áp dụng mạnh bạo màu tempera (màu keo) không pha có thể thích hợp cho một đồ án cực lớn nhiều tầng, nhưng không thích hợp với loại dân dụng cỡ nhỏ rất dễ diễn tả bằng một phương tiện thể hiện như màu nước hay chì màu có thể thích hợp hơn nhiều.
Chất liệu được sử dụng tùy theo ý đồ cần thể hiện. Dự án thương mại gây chú ý nhờ diễn tả bằng các mảng màu tempera nguyên thật sinh động trong khi những phương án cỡ nhỏ được diễn họa bằng kỹ thuật chì màu dễ đồng cảm hơn.
Hầu hết các thạch bản đã làm xong đều có khổ lớn để tiện sao chụp lại. Cần cẩn thận trước khi vạch nét vì rất khó sửa những sai lệch. Cái hay của phương tiện này là không những để cho bạn có thể dùng mực vẽ đường nét bằng bút hay bút lông mà còn có thể thay đổi được các nét vẽ bằng những dụng cụ chế thạch bản và còn tạo được các nét trắng từ khi bắt đầu như là những chi tiết dương hơn là làm cho chúng nổi lên giữa các nét vẽ đen. Các mảng bóng đen có thể lăn trên mảng trắng và ngược lại nhằm tạo ra sự tương phản về hiệu quả sắc độ. Nếu cẩn thận, bạn có thể đạt được kết quả như chụp ảnh nhưng bạn phải vẽ với tỷ lệ to thích đáng để có thể kiểm tra sự cắt bóng một cách chính xác. Nhưng không cần thực hiện mọi bước kể trên nhằm minh họa đạt hiệu quả. Kỹ thuật đơn giản, và hình vẽ thực hiện theo phương tiện này gây ấn tượng rất mạnh.
Các màu nước tạo sắc độ:
Mọi chất liệu thể hiện đường nét được giới thiệu ở đây có thể được dùng để vẽ nét hoặc phân vùng các lớp chuyển sắc độ và phân độ sáng tối. Có thể sử dụng kỹ thuật “nước khô”, bột than chì hay phấn nghiền mịn xoa lên mặt giấy – với chất liệu mềm hơn cho những mảng sẫm, và tạo ra vệt sáng bật lên bằng tẩy hay chất tẩy có ma-tít. Có thể dùng chì than vẽ nhẹ lên mặt giấy và xoa đều cũng cho hiệu quả tương tự. Nếu đang vẽ trên một mặt nền trong suốt như phim, thì xoa mảng ở mặt sau và phần cạnh các mảng cần được giữ sạch bằng lưỡi dao hay tẩy để không ảnh hưởng nét vẽ ở mặt trước. Có thể dùng các lớp nước mực để thể hiện các độ đậm khác nhau, cần chú ý rằng mực không thấm nước khó tạo được một nước màu đều.
Công trình và bầu trời được đi bằng cách phun để đạt được các mảng lớn như yêu cầu dùng cọ cũng cho kết quả tương tự nhưng khó di hơn. Các chi tiết được đi sau bằng nét mực và mảng mực.
Cố gắng kết hợp cả mực hòa tan và mực không tan để tạo những hiệu quả gây ấn tượng, ví dụ dùng bút dạ (nỉ) có đặc tính hòa tan để có thể tô nước chông lên nhằm tạo các sắc độ xám. Những nước loãng của màu nước dùng trong loại tranh một màu cũng giúp nét vẽ thêm hoàn hảo, rất hài hòa với những đường chì mềm mại.
Để có một mảng đều màu, có thể màu phun – bất cứ chất liệu màu hay mực nào pha được độ đặc thích hợp đều dùng được. Mức độ chuyển dần màu đều là vô tận, nhưng phun bằng khí nén yêu cầu phải che chắn kỹ và tốn thời gian.
Những mảng màu in sẵn:
Rất nhiều loại mảng màu in sẵn dính trên lớp nhựa mỏng, được cắt ra và đặt vào nơi cần nhấn mạnh. Có loại được in chuyển dần màu từ nhạt sang đậm. Khi cà lên mặt giấy, chúng rất khó nhận ra khi được nhìn thẳng, nhưng nếu bị ánh sáng rọi vào thì thấy rõ là chúng được dán lên; và đây là điểm không hài hòa. Chỉ nên sử dụng chúng nếu có ý định để sao chụp bản vẽ. Chúng phù hợp nhất với các bản vẽ bằng mực pha chế theo công thức với bút vẽ kỹ thuật. Có một loại mảng màu in sẵn khác là loại khô trong được dùng bằng cách cà mặt sau trực tiếp lên bản vẽ, do đó khó phân biệt chúng với các nét vẽ mực.
Nếu phải cạo tẩy để sửa chữa, cần làm láng phần bị cạo tẩy, nếu không nét mực vẽ lại sẽ bị loang không kiểm soát được. Và nếu bạn không thể vẽ chồng lên chất liệu dùng để chỉnh sửa, thì nên dùng loại mực không thấm nước thông thường và cố gắng hòa đều với mật độ đặc trưng của bút dạ. Một cách sửa khác là sử dụng loại bút dạ có pha chất đặc biệt xóa đi những nét cũ mà không ảnh hưởng tới mặt giấy.
Không cần chú tâm nhiều đến diễn đạt những sắc độ đậm nhạt, nhất là khi bạn không cần sao chụp lại. Giữa hàng tá màu sẵn có, bạn tìm thấy dễ dàng sắc nâu và xám thích hợp nhất cho đối tượng kiến trúc. Cũng có thể dùng bút dạ trắng để làm nổi bật hay diễn tả đầy ấn tượng những cảnh ban đêm nhưng không phải lúc nào mật độ cũng lý tưởng.
Bút dạ nét to:
Thích hợp nhất để gây ấn tượng và tạo hiệu quả của nét rộng. Giống bút dạ nét mảnh, loại nét to cũng tương hợp và dễ dùng; nhưng vì mực chảy nhiều qua một đầu bút rộng nên ta khó điều chỉnh nét vẽ; hầu như không tránh khỏi bị nhòe nét. Dĩ nhiên, công việc có thể được hoàn tất nhanh chóng vì có thể phủ màu lên những mảng rộng, như bầu trời hoặc bóng đổ; nhưng phải có ý định bố cục rõ ràng trước những yếu tố mạnh mẽ này. Bạn có thể rút ngay cả ruột dạ trong vài loại bút dạ và dùng cạnh của nó để vẽ những nét rất thô rộng và phủ màu rất nhanh những mảng rộng, nhưng cũng cần dùng phim che chắn để giữa phần rìa được sạch sẽ. Những vấn đề trong khi sử dụng bút dạ sẽ được mô tả chi tiết trong diễn họa màu.
Bút máy:
Bút mực loại mới nhất có đầu ngòi rất linh hoạt để tạo những nét vẽ đa dạng. Cơ chế làm việc để tạo những nét vẽ đa dạng. Cơ chế làm việc như bút bi hoặc bút có đầu sợi và có thêm cả ống mực sẵn. Hiện nay một vài loại được dùng với mực bền nước và ngòi thép để vẽ những nét mảnh. Vì dòng mực trong bút ra đều nên hạn chế được việc dây mực ra giấy. Rất thuận tiện trong trường hợp bạn làm việc xa xưởng vẽ và với một tác phẩm cỡ nhỏ nhưng gây ấn tượng mạnh.
Thạch bản:
Thạch bản có được tính năng phong phú rất được chú ý trong công nghệ quảng cáo, nhưng tiềm năng đó hiếm được khai thác trong minh họa kiến trúc. Đây là một điều đáng tiếc, vì phương tiện này có thể sử dụng rất tự do hoặc một cách máy móc chặt chẽ, nó thích hợp để sao chụp và khi minh họa đồ án.
Bạn có thể dùng loại thạch bản thường có phủ lớp sơn đen nhám va lớp cao lanh phủ ngoài; hay trên loại thạch bản trắng, trên đó quét mực đen ở những chỗ cần cắt bỏ để tạo những mảng trắng. Phủ lên những mảng đen một lớp mỏng, tránh làm dày. Nên đặt thạch bản kê lên một mặt đỡ để tránh cong và nứt vỡ.
Kỹ thuật in thạch bản với độ tương phản đen trắng thể hiện được những hình ảnh mạnh và sắc nét. Trong minh họa này, nhà thực hiện dùng cách đánh bóng bằng nét theo nhiều hướng nhằm diễn tả hình khối và chất liệu bề mặt. Đây là chất liệu lý tưởng để minh họa sắc nét và chính xác.
Một lớp chỉ bột khô được dùng thể hiện bầu trời trong bản minh họa gây ấn tượng này. Những chi tiết chính được che trước khi chỉ được tẩy đến tận nền tranh, và một hoặc hai đám mây nổi bật được làm sắc nét do tẩy hết chỉ với một chất tẩy ma-tít.
Mực có thể có cả không thấm nước bền màu và hòa tan. Bạn nên dùng loại không thấm nước để vẽ khung các hình dáng trước khi dùng các phương tiện hòa tan chung với nước. Sẽ rất chán khi thấy đường nét đã dựng bị loang do tiếp xúc với nước.
Loại bút dạ mảnh nhất, được lắp thêm đầu thép để giữ được cỡ loại bút. Bút này dùng trên giấy nền (in rônêô) hay để kẻ dòng rất tiện. Nét của chúng luôn là 0,08mm, và cũng có thể mảnh hơn khi vẽ nhẹ tay. Còn có cả loại bút hai đầu gồm đầu to và đầu kia nhỏ, khi đó sẽ đạt được những nét vẽ có chiều rộng tùy ý. Do đầu bút cứng nên bạn dễ kiểm soát cẩn thận khi kẻ bóng và chấm điểm. Điều này không có nghĩa bản vẽ trình bày thiếu và máy móc sinh động vì lực ấn bút thay đổi sẽ tạo được ấn tượng mạnh, khi dùng loại bút chấm mực. Trong trường hợp muốn đường nét thể hiện gợi cảm đa dạng, bạn cần có cả một bộ bút.
Đánh bóng bằng vạch, chấm điểm và các mảng đen là hiển nhiên trong minh họa bằng bút kỹ thuạt được đơn giản hóa. Những hình dáng mặt đất và tán lá được vẽ tự do bằng bút chấm mực.
Những bút nỉ nét mảnh có thể dùng được trên cả các mặt giấy thô nhám hoặc trơn láng, nhưng nếu mặt giấy quá láng và lâu thấm mực sẽ lâu khô; còn trên loại giấy dễ thấm thì nét vẽ dễ nhòe ngay cả khi có dung môi bốc hơi nhanh. Có thể dùng loại giấy không thấm chuyên dùng để vẽ bằng bút dạ (nỉ), nhưng bút dạ (nỉ) đa dạng đến mức cho hiệu quả tối ưu đối với mọi loại giấy.
Các loại bút dạ (nỉ), nét mảnh rất linh hoạt khi sử dụng. Nếu xem kỹ đường nét thể hiện trong hình, bạn dễ thấy nó đồng nhất hơn loại bút truyền thống.
Bút vẽ kỹ thuật:
Loại bút này cho đường nét đều và đồng nhất, không như loại bút chấm mực. Nhưng loại đầu kim hình trụ này không được linh hoạt lắm. Nên phải rất cẩn thận khi dùng phối hợp cả hai loại bút này trong cùng một bản vẽ vì sự khác biệt về chất lượng giữa chúng rất dễ nhận ra. Trong trường hợp phải vẽ các nét có chiều rộng khác nhau, chẳng hạn như phân biệt tiền cảnh với hậu cảnh, bạn cần có cả bộ bút kỹ thuật vì mỗi loại tương ứng với một cỡ nét. Những loại ngòi có dạng nhọn chấm điểm khác nhau thì thích hợp để vẽ nháp bình thường hay sử dụng để phác thảo, còn loại có độ cứng khác nhau thì phù hợp với đặc điểm bào mòn của nền tranh. Trong khi bút chấm mực dùng có hiệu quả tốt trên mặt giấy nhám, thì bút kỹ thuật lại đòi hỏi mặt giấy trơn nhẵn. Điều này đặc biệt đúng với loại ngòi mảnh nếu bút nghẹt mực và ngòi xóc vào giấy làm đầu kim bị cong hay gãy ống.
Ngoài ra còn có loại bút có sẵn mực dùng ống mực riêng giúp ra mực đều. Chúng thích hợp để vẽ chấm do dễ kiểm tra kích cỡ điểm chấm và hầu như loại này bỏ được sự rỗ mực.
Loại đầu kim hình trụ này sẽ tạo những nét tròn dầu dễ nhận ra khi dùng đầu kim nét to. Nếu thấy cần thiết, có thể dùng lưỡi lam hay dao mổ cạo để đầu nét vẽ được vuông. Việc chỉnh sửa này đòi hỏi phải nhẹ tay để giữ được mặt tranh.
Bức minh họa bằng bút kim tuyệt vời này cho thấy sự thống nhất điển hình về thể hiện các đường nét. Đây là một sự cực kỳ chính xác ngay cả khi vẽ xa cái thiếu sinh động và máy móc. Độ xa gần được thể hiện nhờ các đường phối cảnh nhiều hơn là giảm cỡ nét.
Bút bi:
Khi vẽ trên mặt giấy ít thấm, bút bi sẽ cho những nét rất mảnh đều nhau. Thế nhưng điều này bị hạn chế trong việc sao chụp dù có thể thay đổi chiều rộng và độ dày của nét vẽ bằng cách điều chỉnh áp lực phía đầu ngòi, đặc biệt trên mặt giấy mịn. Mực bút bi sẽ không ăn giấy vẽ nếu có dầu, ngay cả mồ hôi của bạn.
Thật ra không có sự ma sát nào lên mặt giấy, nên có thể phóng tay vẽ nhanh nhưng phải kiểm tra cẩn thân khi cần vẽ một hình cho dễ hiểu.
Khó đạt được màu đen đậm nhưng bút có đặc điểm là có thể dùng để đánh bóng bằng vạch xít nhau hoặc vạch giao nhau với sai biệt chấp nhận được. Nếu mực ra không đều thì dễ tạo những vết mực nhỏ. Khó đảm bảo nét vẽ đều được nhưng chính sự tiện dụng làm bút bi trở thành một công cụ diễn họa tiện lợi để vẽ các bản vẽ tỷ lệ nhỏ cả trong họa thất hoặc tại chỗ. Tuy nhiên không nên dùng bút bi chung với bút dạ (nỉ) vì mực bút dạ sẽ phân hủy mực bút bi.
Bút dạ (nỉ) nét mảnh:
Khi kết hợp tính đồng nhất về cỡ số và độ đậm của bút kỹ thuật với đặc điểm nhanh khi áp dụng của bút bi, bạn sẽ có một loại bút dạ tổng hợp nhỏ nét tiện dụng trong các công cụ vẽ đồ họa.
Đây là ví dụ của kỹ thuật dùng bút chấm mực tụ do dùng để đánh bóng bằng những đường gạch song song và thẳng góc. Ghi nhận rằng màu trắng của giấy nền làm nổi lên cho các mảng bóng như thế nào, mặc dù chúng là các mảng đen kịt.
Do có tính linh hoạt cao, ngòi bút truyền thống này tạo những nét vẽ có độ to mảnh khác nhau, bằng mực thường hay không thấm nước. Chính sự đa dạng này sẽ làm cho độ đậm đồng nhất, thường là màu đen, của tất cả các đường nét được vẽ. Nó không có phân độ đậm nhạt như bút chì thường. Chính nhờ tính đen đồng nhấ làm cho chất liệu này thích hợp với công việc sao chụp.
Khi phác thảo hình khối hay đánh bóng, nên sử dụng nét vẽ khác nhau để tranh minh họa thêm sinh động, vì chúng không những gây sự chú ý ở cỡ nét mà còn ở sự thay đổi trong khoảng không gian giữa các đường nét.
Ngay cả cách đánh bóng bằng nước cũng không thể đạt được một sự đồng nhất tuyệt đối về cỡ nét vẽ. Có thể thay đổi đường nét bằng cách chỉnh lực ấn ngòi bút, hoặc chọn loại ngòi khác, vì mỗi loại chỉ thích hợp với một loại chi tiết.
Để giữ mực ra đều, nhất thiết phải giữ ngòi bút trong những điều kiện tốt nhất, không để mực khô bám lại và không ấn quá mạnh. Nếu không, bản vẽ sẽ bị bẩn do những vết mực trào ra ở hai đầu đường vẽ hay khi kẻ quá khít, mực sẽ dính lại. Đen tuyền có tác dụng nhấn mạnh hình khối và cải thiện được bố cục và chắc chắn sẽ thực hiện nhanh hơn đánh bóng bằng vạch nét, nhưng không nghi ngờ rằng mặt nền trắng sẽ cho phép nhìn qua những khoảng có sắc độ rất đậm làm nổi bản vẽ. Tuy nhiên nếu phải thu nhỏ bản minh họa, các đường nét dễ khít vào nhau, vì thế dùng mảng đen cho nhanh. Có thể làm nổi hình khối không chỉ bằng nét mà còn bằng các điểm chấm, thường không cần đường phân giới chính xác. Khi dùng bút chấm mực, khó tạo được mảng chấm đều nhau. Để giải quyết, nên phân chia một mặt phẳng đơn giản máy móc thành những phần mà có thể điểm chấm không đều và hỗn độn.
Các mảng tường gạch, mái ngói, vách gỗ kết hợp với bóng đổ để phân định các chỗ nối của mặt bằng. Các đường bên được hiểu ngầm, không vẽ ra như ta thấy trong thực tại.
Luôn luôn xác định mục tiêu của bản vẽ và phác thảo trước bằng chì. Nếu làm trên một nền minh họa có chất lượng tốt, có thể cạo tẩy để chỉnh sửa trước khi hoàn tất; dùng móng tay miết những chỗ cạo tẩy để tránh tình trạng loang mực khi vẽ đè lên. Có thể dùng lưỡi lam cạo sạch hai đầu nét vẽ khi bạn cảm thấy khó đánh bóng trong giới hạn. Đôi lúc không thể cạo tẩy được sử dụng loại tẩy điện có thể tẩy đi cả các nét trước khi làm thủng trên mặt giấy. Đơn giản bạn có thể dùng thuốc tẩy trắng, nhưng loại này rất dễ nhận ra và có thể biến sang màu vàng nhạt.
Nếu đang vẽ trên phim hay loại giấy acetat, bạn phải chọn loại mực nào có thể ăn giấy. Trong trường hợp dùng bút phân chia vùng tô màu hay đánh bóng, bạn nên lựa loại mực không thấm nước trừ phi bạn cần một hiệu quả lung linh có tính trước khi phủ nước màu.
Tất nhiên phải dùng loại bút lông mềm để vẽ nhưng cũng khó điều chỉnh được nét vẽ.
Trên mặt giấy thô nhám thích hợp, sự tiếp xúc giữa đầu bút và nền giấy xảy ra rất rõ, vì vậy cần lưu ý đến kỹ thuật vẽ. Chì carbon đậm đến nỗi có thể tạo ra những mảng màu đen tuyệt đối. Tuy nhiên nó cũng có thể gây ra hiệu quả ngược lại, nó hoàn toàn là một chất liệu bền hơn than chì. Một lần nữa cần nhắc bạn phải hãm nhanh tác phẩm và che những phần chưa vẽ đến để giữ bản vẽ được sạch.
Bút chì màu nâu đỏ:
Loại bút chì này hiệu Conté, hay bút chuyên dùng, hiếm khi được dùng trong bản vẽ kiến trúc. Nó được làm từ những loại đất tự nhiên gồm oxít sắt trộn với đất sét, cho ra màu đỏ da cam đậm rất tuyệt vời khi vẽ trên nền giấy nhuộm màu. Nó khó vẽ hơn loại phấn màu và nên được thử nghiệm cẩn thận.
Bút màu trắng:
Bút màu trắng cấu tạo giống như những loại bút chì màu khác, gồm oxít titan màu làm cho màu trắng sáng rực. Đối vowisc ác tác phẩm một màu bạn nên dùng các kỹ thuật vẽ tương tự như dùng bút chì than nhưng độ sáng tối phải ngược lại, tức là phải vẽ từ đậm đến nhạt. Nó cho hiệu quả rất mạnh với cảnh ban đêm, bút trắng vẽ đẹp hơn khi dùng trên mặt giấy newen thô nhám sẫm màu, đôi khi kết hợp dùng với phấn trắng tạo phong cách mạnh hơn chì. Trong cách minh họa này, bạn có thể diễn tả gây ấn tượng, vì chiếu sáng bên ngoài và bên trong hoặc hình bao của công trình hơn là diễn tả những chi tiết kiến trúc.
Bút sáp màu trắng được dùng trên giấy nền nhám sẫm màu trong cảnh tràn ngập này. Một kết quả tương tự đạt được là dùng chì đen trên nền trắng và in ra dưới dạng âm bản
Bút chấm mực:
Loại này bao gồm bút vẽ bản đồ, bút viết thường “bút lông ống” và một phạm vi rộng những loại bút thay ngòi.
Dùng bút chấm mực với các độ dày khác nhau của đầu ngòi bút cũng tốt như những sự thay đổi trong áp lực trên đầu ngòi bút để tạo ra vô số đường to nhỏ
Nên giữ bản vẽ sạch, tốt hơn là nên che những phần chưa vẽ đến. Ruột bánh mỳ giúp làm mất đi những mảng không dùng gôm được, nhưng nó cũng dễ làm mất nét vẽ. Nếu dùng bút chì để dựng hình trước khi vẽ màu nước, nên nhúng bản vẽ bằng nước sạch để nét vẽ ăn vào giấy và giúp trôi bụi chì thường làm loang và giảm sắc độ màu.
Nên giữ đầu chì luôn nhọn nếu không bạn sẽ chẳng thế nào vẽ được sắc nét và rõ ràng. Nên chuẩn bị sẵn vài cây bút chì thích hợp trước khi bắt đầu công việc để tiết kiệm thời gian.
Than:
Là một trong những chất liệu vẽ cổ xưa nhất, than được làm từ những gỗ cành cây chưa bị đốt cháy hoàn toàn, đốt càng lâu, thỏi than càng mềm. Thỏi than được sản xuất ra nhiều cỡ khác nhau, dễ mài trên giấy ráp, nhưng do chất liệu này không dùng thêm chất phụ gia nên dễ làm bẩn; nếu cần phải vẽ chính xác, thì cần phải làm trên khổ lớn. Than chì rất dễ pha trộn để tạo độ thẫm nhạt và có thể sử dụng tất cả những kỹ thuật đánh bóng và chấm nét thông thường. Nên có loại tẩy lăn để sửa chữa hay tạo những mảng sáng vì loại tẩy thông thường hay tạo ra những vết bẩn khó sạch.
Các mảng đen đậm đạt được bằng chì than cùng để gợi ý những chi tiết trong nội thất một bề dày nước hơn là thể hiện chúng một cách chính xác. Những mảng tạo hình mạng mái trên nền tranh đủ rõ để truyền đạt thông tin.
Những thỏi than nhỏ hơn được ép lại với chất keo thêm vào để tạo độ cứng hơn mức tự nhiên; chúng khó gãy và cũng khó phủi bụi hơn. Chúng được dùng để vẽ những chi tiết phụ thô trong những mảng lớn cùng tông. Các chì than – than chì được ép trong lớp vỏ gỗ - dành để đánh bóng chi tiết và phác thảo những hình khối; các mảng có sắc độ liên tục trải đều với các màu than. Loại giấy nhám thô sẽ cho kết quả tốt nhất nếu vẽ trên loại có màu, bạn có thể dùng phấn trắng để vẽ nổi bật lên, đây là sự kết hợp rất hài hòa. Một vệt than có thể thay đổi từ màu đen nhất sang màu xám nhạt nhất. Chất liệu than không được định hết giá trị và sử dụng chủ yếu trong những bản phác thảo sơ bộ vì nó thích hợp nhất, nhưng cần nhớ rằng khi dùng than chì, phải hãm để giữ được chất lượng bản vẽ lâu hơn.
Những mảng đơn mượt mà khi dùng than chì tạo được hàng loạt các bề mặt khác nhau từ những vệt dài nổi hạt (hình trên) đến độ đậm chuyển đều nhờ di bột chì bằng ngón tay, hay vải thô (hình dưới).
Bút carbon:
Khi thêm một loại phấn của Pháp vào hỗn hợp chì than, và không có sáp ong, ta sẽ được một loại chì thật đen không dễ hòa trộn để vẽ.
Sáp ong có tác dụng làm cho than chì bám được vào giấy, loại bút chì sáp thường chứa nhiều sáp ong hơn những loại khác. Đặc điểm này lại bất lợi là chất sáp ngăn cản thớ giấy khi vẽ, do đó những lần vẽ chì sáp sau sẽ không ăn giấy.
Các cỡ ruột chì và độ cứng của chì rất đa dạng, cho phép tạo ra những nét từ mảnh nhất đến đậm đen. Với chì, bạn có thể diễn họa được chi tiết loại phức tạp nhất hoặc một ý tưởng bao quát nhất với một phạm vi biến thiên sắc đồ đầy hấp dẫn. Chì là linh hoạt nhất trong tất cả các phương tiện vẽ một màu. Nhược điểm chính của nó là phải hãm giữ vì nó tạo ra những mảng đường xám hơn là đen đậm khi sao chụp lại.
Khi vẽ với mọi phương tiện bằng nét bạn có thể gợi ra một ý đồ với cố gắng tối thiểu nhưng lại bị một cám dỗ để nhanh đi đến những giải pháp nên dễ dẫn đến hậu quả là đường nét không dứt khoát hoặc cẩu thả không kiểm tra lại. Ngược lại, khi bạn bị cuốn hút bởi tài năng diễn tả chi tiết đến nỗi những đường nét dễ bị cứng không sinh động và bản minh họa khó thu hút.
Chất lượng bề mặt thô nhám của giấy nền được tận dụng với chì mềm trong phác họa nhanh này. Chủ ý không nhằm thể hiện chính xác các chi tiết mà nhằm gây một ấn tượng chung về những đề xuất của thiết kế; nhấn mạnh hình dáng mặt đứng
Hãy cẩn thận tránh dùng chì cứng trên mặt giấy trơn láng vì dễ tạo những nét không đủ độ đen và nếu bạn vẽ mạnh tay, sẽ làm hằn lên giấy rất khó tẩy.
Còn loại bút chì mềm dùng trên mặt giấy thô nhám lại làm đường nét bị đứt đoạn. Đây chỉ là những tác động chung nhưng ảnh hưởng rất nhiều khi cần vẽ chi tiết. Không khó khăn khi cần vẽ phối cảnh chim bay vì các nét mảnh và độ đậm nhạt đạt được nhờ chì có rất nhiều loại sắc độ. Công việc này có thể đạt được như mong muốn khi vẽ nhẹ tay bằng loại chì mềm, vì chì mềm thường dùng để vẽ những đường không dứt khoát.
Một sự phối hợp khác thường giữa sắc độ và chất liệu bề mặt được tạo ra bởi kỹ thuật “chà xát” đã được biết – khi một phương tiện khô được dùng làm nền nằm bên trên một chất liệu có bề mặt gai có thể nhìn qua mặt nền. Kỹ thuật này phải được áp dụng cẩn thận vì có thể xảy ra một sự không hài hòa với hàng loạt kỹ thuật đã hợp nhất.
Có thể dùng dao cạo hay dao mổ để cạo nhẹ mặt giấy khi ta muốn tạo những vệt nổi; hoặc làm nổi bật sáng lên bằng tẩy hay cao su mát-tích tùy theo chất liệu thể hiện. Lựa chọn thay thế cho nhau, cần phải thận trọng khi dùng thêm màu trắng. Vạch cắt nhẹ mặt nền trước khi áp dụng phương tiện khô là một cách tốt nhất để giữ được một loạt các đường trắng trong một khoảng có độ sâu liên tục. Đây cũng là một kỹ thuật lý tưởng để trình bày các chỗ nối bằng hồ. Và rồi dần dà bạn có một loạt các thủ thuật thành công bất ngờ trong kỹ thuật để đạt những hiệu quả đặc biệt.
Đây là một ví dụ hay về thể hiện chì trên nền sáp. Đường nét rất nổi và rõ ràng, nhờ đó minh họa rất dễ sao chụp. Độ xa gần đạt được bằng sự thay đổi của nét chì và giảm dần lượng chi tiết diễn họa.
Những chất liệu bột như than và chì mềm nên được hãm để tránh làm ố bẩn giấy vẽ. Những máy phun CFC và phun khuếch tán đều dùng được. Cần cẩn thận khi sử dụng thuốc xịt có liều lượng, đặc biệt trên những bề mặt quá nhẵn làm chất liệu dễ bị trôi mất.
Chi tiết nội thất tinh xảo được thể hiện bằng chì thường trên giấy can. Ở đây người minh họa ít chú trọng độ sâu không gian hơn các chi tiết của thiết kế.
Bút chì than:
Ruột chì thông thường được chế tạo từ một hỗn hợp than chì – một dạng cấu trúc tinh thể của carbon nguyên chất, đất sét và chất dẻo hóa hay sáp ong. Hỗn hợp được nung ở nhiệt độ cao, hàm lượng đất sét càng nhiều thì chì càng cứng.
Bạn có thể sử dụng máy phun thổi hoặc những phương tiện khô như bột chì, than hay bút chì, phấn màu trên bề mặt của nền tranh.
Có thể sử dụng cả những loại giấy có độ sáng tối chuyển đổi hoặc có độ đậm rõ rệt.
Bằng cách hòa trộn những chấm điểm nhỏ riêng biệt, có ba phương pháp thể hiện độ sáng tối là đánh bóng bằng các nét vuông góc, chấm điểm và chấm vạch. Thành công của tranh minh họa phụ thuộc vào kỹ năng đánh bóng và cách giữ cho mặt nền tranh được sáng ánh lên ngay ở phần bóng tối. Tất cả những phương pháp này thích hợp cho bất kỳ phương tiện thể hiện chấm điểm nào được sử dụng phổ biến trong diễn họa một màu – các loại bút chì, bút vẽ mực, và ngay cả than, phấn màu, bút chì phấn khác nhau.
Một nguyên tắc có hiệu quả trong đánh bóng là đánh bóng theo hình dáng. Bằng cách đánh bóng và chấm điểm, có thể trực tiếp tạo ra hình dáng vật thể mà không cần những nét vẽ phân ranh giới. Những hiệu quả về khoảng cách thường được thể hiện bằng giảm sắc độ hoặc rút hế cỡ bút và quyết định thành công là ở nét mực, nó làm đồng nhất mật độ thường phải dùng hòa trộn với nét không liên tục hoặc các loại chấm. Nếu gặp những đường mực đậm đặc, giải pháp thành công nhất là sử dụng những nét vẽ ngắt đoạn hay từng chuỗi dấu chấm.
Hoàn tất các bề mặt trang trí chất liệu bề mặt và phản xạ được thể hiện tinh tế bằng kỹ thuật chấm điểm trong bức tranh nội thất chính xác này. Có thể dùng phiên bản một cách tuyệt vời ngay với tỷ lệ rất nhỏ không cần giảm nửa sắc độ.
Sáp được di nhẹ lên nền, để lại lớp sáp không đều. Sau đó vẽ lên bằng bút máy với mực hòa tan để tạo ra các đường nét đứt đầy ấn tượng.
Những kỹ thuật cá nhân:
Những kỹ thuật cá nhân có thể tạo được kết quả thú vị miễn là dùng chúng cẩn thận. Ví dụ như chà sáp ong nhẹ lên trên phông nền và vẽ chồng lên để tạo một chất liệu bề mặt bằng nét vẽ đứt.
