Vì sao hai màu Xanh Đỏ là màu của Giáng sinh?
Bạn có bao giờ tự hỏi vì sao chỉ cần đặt cạnh Xanh lá và Đỏ thì chúng ta sẽ có Giáng Sinh? Liệu rằng đây là truyền thống hay là sản phẩm sáng tạo của thế hệ sau? Và bạn có tin không, câu chuyện sau đây sẽ mang bạn từ Tôn giáo, đến Kiến trúc từ thế kỷ 13, và rồi ngoặt sang Thương mại với một mẩu nhỏ Branding để hiểu về cặp đôi Xanh - Đỏ mà bạn vẫn mê mẩn mỗi dịp Tháng Mười Hai.
Bucklow, một nhà khoa học chuyên về nghiên cứu lịch sử chất liệu nghệ thuật, không chủ đích vào việc vén màn bí mật phía sau những đồ trang trí giáng sinh. Thay vào đó, ông tập trung vào bảo tồn loại hình nghệ thuật đặc biệt là những bức ngăn tòa giảng (Rood Screen) - một thành phần kiến trúc trong các nhà thờ Châu Âu, phân chia khu vực ngồi của giáo đoàn và nơi các tín đồ tập trung. Thông thường, đó là những bức tranh được chạm khắc hoặc vẽ rất công phu. Tùy vào mức độ giàu có của giáo đoàn, bức ngăn này có thể đơn giản hoặc mô tả cực kì tinh xảo các vị thánh địa phương.
Ngày nay, bức ngăn tòa giảng xuất hiện hiếm hoi hơn. Cũng như những sản phẩm nghệ thuật tôn giáo khác, chúng bị đào thải bởi dòng cải cách điên cuồng lướt qua Châu Âu vào thế kỷ 16. Nhưng phía Đông Nước Anh, nơi trụ sở làm việc của Bucklow được đặt, bức ngăn tòa giảng được thúc đẩy mở rộng hết mức có thể.
Trong phạm vi nghiên cứu của mình, Bucklow bắt đầu chú ý đến các họa tiết đã sử dụng, và phát hiện ra Đỏ và Xanh lá được xuất hiện nổi bật nhất. Dù không phải là người đầu tiên chú ý đến sự lặp đi lặp lại này, nhưng Bucklow là người đầu tiên trả lời câu hỏi Tại sao những bảng màu này lại xuất hiện thường xuyên như vậy.
Bức ngăn tòa thánh Barton Turf, chụp bởi Peter Austin
Sự phổ biến của màu Đỏ và Xanh lá phụ thuộc rất nhiều vào sự hiểu biết về chất liệu nghệ thuật của khán giả đương thời. Hầu hết chúng ta - những người hiện đại - không và không cần hiểu những chiếc smartphone hay máy vi tính mà mình sử dụng hằng ngày có cấu trúc bên trong như thế nào. Nhưng ở thế kỷ 17, người ta thấu hiểu nền tảng hoạt động của hầu hết những gì họ chiêm ngưỡng - hay dùng đến.
Nói về mỹ thuật (ví như những trang trí trên bức ngăn tòa giảng này), người xem thời bấy giờ biết được chất liệu nào đã được sử dụng để tạo nên các sắc tố. Đỏ được chiết xuất từ sắt, xanh lá là từ đồng. Thời Trung cổ, những kim loại này được trân trọng cho là đại diện của những Hành tinh - Sao Hỏa và Sao Kim.
Sao Hỏa được đặt tên từ Thần Chiến Tranh và Sao Kim được đặt tên từ Thần Tình Ái - Nữ thần Venus trong văn hóa Hy Lạp. Trong thơ văn, Bucklow dẫn giải, Sao Hỏa được mô tả như màu Đỏ, trong khi nữ thần Venus thường được vẽ trên nền biển màu xanh lá. Về bản chất, sự kết hợp của hai màu sắc này “thể hiện ý tưởng về sự sóng đôi của nam và nữ, tình yêu và chiến tranh, cũng như những thứ tương tự”. Những tấm bức ngăn tòa thánh phân chia đám đông và giáo đoàn, như một sự phân chia không gian giữa thánh địa và chốn tầm thường. Bảng màu Xanh - Đỏ, theo lý thuyết từ Bucklow, có thể là sự nhấn mạnh của sự sóng đôi.
Bức tranh Sự ra đời của thần Vệ nữ, 1486, Sandro Botticelli
Hơn nữa, màu sắc còn có giới tính: Đỏ đại diện cho nam giới trong khi xanh lá đại diện cho nữ giới. Theo Bucklow, dù thế nào, Nhà Thờ không muốn bức ngăn tòa giảng - còn được xem là cánh cổng đến thiên đường - ưu tiên giới tính này hơn giới tính khác. Cũng như quan niệm bình đẳng trong những tôn giáo khác, con đường đi đến thiên đường là như nhau cho bất kì ai. Những họa tiết trang trí phối trộn giữa Xanh và Đỏ trong sự sắp xếp bất đối xứng, vẫn không bao giờ nhấn mạnh màu này hơn màu kia.
Cuối thời kì Phục hưng, bức ngăn tòa giảng đã không còn được ưa chuộng như xưa. Những nhà thờ mới được xây dựng bởi những kiến trúc sư trọng sự thông suốt tầm nhìn của các tòa nhà. Những năm 1800, bức ngăn tòa giảng đã trở nên lỗi thời. Cho đến cuối thế kỷ 19, vào giai đoạn Hồi phục của Gothic thời kì Victorians, bức ngăn tòa giảng bắt đầu nhận sự quan tâm của công chúng trở lại.
Bức ngăn tòa giảng tại Belaugh - Thánh Peter.
Đối với chúng ta, Xanh lá - Đỏ của Giáng Sinh là sáng tạo của thời kì Victorians, nhưng tại sao Victorians chọn đỏ và xanh? Vì trong giai đoạn này, bức ngăn tòa giảng đang trong quên lãng bất ngờ được khám phá lại. Do đó, Đỏ và Xanh lá, màu sắc vốn có của những bức ngăn tòa giảng, được nhìn nhận là đại diện cho sự tái khám phá về Thiên Chúa giáo.
Dĩ nhiên, câu chuyện chưa đến hồi kết, khi Victorians tái giới thiệu cặp đôi Xanh lá - Đỏ, nó không phải là bộ màu Giáng Sinh duy nhất vào thời điểm bấy giờ. Nếu bạn xem lại những tấm thiệp Giáng Sinh vào thời kì này, bạn sẽ phát hiện ra rất nhiều bộ màu, không riêng gì Đỏ và Xanh lá, Arielle Eckstut - đồng tác giả Bí mật Ngôn ngữ Màu sắc. Những sự kết hợp khác bao gồm Xanh biển - Xanh lá, Đỏ - Xanh biển, Xanh biển - Trắng.
Một chiếc thiệp Giáng sinh thời Victorians.
Mất thêm một thế kỷ, ngành công nghiệp nước uống đã hoàn thiện những công đoạn cuối cùng để tạo nên bộ màu Giáng Sinh hiện tại. Năm 1931, Coca-Cola thuê họa sĩ minh họa Haddon Sunblom xây dựng một phiên bản mới của Ông già Noel cho chiến dịch quảng cáo của hãng. Ông già Noel mới mập và vui vẻ, thay vì ốm và và có vẻ ngoài của tiểu tinh. Và không phải xanh biển, xanh lá hay trắng như những phiên bản xưa cũ, ông già Noel này mặc trang phục đỏ.
Ông già Noel “mới” bởi Coca-Cola
“Ông già Noel béo ú thân thiện với trang phục đỏ, theo tôi chẳng phải vô tình, cùng màu với logo của Coke - đã có ảnh hưởng sâu sắc đến văn hóa Mỹ”, Eckstut phân tích.
Coca-Cola có thể là mảnh ghép cuối cùng hoàn thiện bức tranh Giáng Sinh có màu như chúng ta đang chiêm ngưỡng. Nhưng nền tảng của chúng đã được đặt từ nhiều thế kỷ trước, bởi những trang trí nhà thờ ở Châu Âu Trung cổ. Nên nếu giờ đây bạn đang dạo bước trong những sảnh dài xanh đỏ, hay ôm đồm những deadline thiết kế mùa Giáng Sinh, hãy cám ơn chiêm tinh học, vì những sắc màu của lễ hội này, đã bắt đầu từ những vì sao.
>>> Giới thiệu về lý thuyết màu
>>> Màu sắc
